Tayvan’da bağımsızlık yanlısı aday William Lai’nin cumhurbaşkanı seçilmesi Çin’i kızdırdı. Çin Dışişleri Bakanlığı ve dünyanın dört bir yanındaki büyükelçilikleri bu hafta sonu seçimden zaferle çıkan Tayvan’ın Demokratik İlerleme Partisi’ni (DPP) destekleyen ülkeleri uyardı, Lai’nin cumhurbaşkanı seçilmesini tebrik eden ülkeleri de kınadı.
Sonuçların açıklanmasının ardından Pekin, “Tayvan’ın Çin’in bir parçası olduğu” şeklinde bir açıklama yayımladı.
Pekin, “barışçıl yolla” iki ülkenin yeniden birleşmesi çağrısında bulunurken, güç kullanılabileceği mesajını da verdi.
Çin Tayvan seçimlerini, “savaş ve barış” arasında bir seçim olarak nitelendirilmişti.
Çin, Tayvan’ı, sonunda yeniden Pekin’in kontrolü altında olacak ayrılıkçı bir eyalet olarak görüyor.
Tayvan ise kendisini, anayasası ve demokratik yollardan seçilmiş liderleriyle bağımsız bir ülke olarak tanımlıyor.
Çin’in son aylarda ada çevresindeki askeri varlığını artırması çatışma endişelerini artırmıştı.
Pekin ve Lai karşılıklı hangi mesajları gönderdi?
Demokratik İlerleme Partisi’nin (DPP) lideri William Lai, benzeri görülmemiş bir şekilde partisine üst üste üçüncü cumhurbaşkanlığı dönemini kazandırarak bir ilki başardı. Rakiplerinin yenilgiyi kabul etmesinden sonraki ilk açıklamalarında, bunun geri dönülemez bir gidişat olduğu mesajını verdi.
Lai, oyların yüzde 40’ını aldı.
Uluslararası medya kuruluşlarının da olduğu basın toplantısında, “Ülke ileriye doğru, doğru yolda yürümeye devam edecek. Geri dönmeyeceğiz veya geriye bakmayacağız” dedi.
Daha sonra, Taipei sokaklarında on binlerce coşkulu destekçisine seslenen Lai, zaferini demokrasinin bir zaferi olarak nitelendirdi.
“Bunu başardık. Dış güçlerin seçimlerimizi etkilemesine izin vermedik. Çünkü cumhurbaşkanımızı yalnızca bizim seçebileceğimize karar verdik” dedi. Tayvan, seçimlerin öncesinde Çin’i sürece müdahale etmeye çalışmakla suçlamıştı.
Lai’nin Çin’e de bir mesajı vardı.
Gazetecilere, çatışma yerine daha fazla fikir alışverişi ve diyalogdan yana olduğunu söyledi ve Pekin’le barış ve istikrar çağrısında bulundu.
Aynı zamanda, ne bağımsızlık ne de Çin ile birleşme arayışı içinde olacağına ve “Tayvan’ı Çin’den gelen tehditlerden koruyacağına” söz verdiğini de sözlerine ekledi.
Pekin, geçmişte kırmızı çizgi olarak gördüğü Tayvan’ın bağımsızlığını destekleyen sözleri nedeniyle Lai’yi “ayrılıkçı” ve “baş belası” olarak nitelendirmişti.
Ancak Lai son aylarda resmi bağımsızlık için çaba sarfetmeyeceğini söylüyor.
Cumartesi günü, Çin Devlet Konseyi Tayvan İşleri Ofisi’nden yapılan bir açıklamada, Tayvan seçimlerinin “anavatanın nihai yeniden birleşimine yönelik eğilimi durduramayacağını” söyledi ve DPP’nin Tayvan’daki “ana akım kamuoyunu temsil edemeyeceğini” savundu.
Çin ABD, İngiltere ve Japonya’ya yönelik hangi açıklamaları yaptı?
Çin Dışişleri Bakanlığı, Pazar günü yaptığı açıklamada, Lai’yi tebrik eden ve Washington’un Tayvan’la olan resmi olmayan ilişkisini geliştirmeyi “sabırsızlıkla beklediğini” söyleyen ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken’ın, “Tayvan’ın ayrılıkçı güçlerine yanlış sinyal gönderdiğini” kaydetti.
Dışişleri Bakanlığı’nın internet sitesinden yayımlanan açıklamada, “Çin, ABD ile Tayvan arasındaki herhangi bir ilişkiye ve ABD’nin Tayvan’ın işlerine herhangi bir biçimde müdahale etmesine her zaman karşı çıkmıştır” denildi.
Cumartesi günü Çin büyükelçiliği, Lai ve partisini tebrik eden ve seçimlerin “Tayvan’ın yaşayan demokrasisinin bir kanıtı” olduğunu kaydeden İngiltere Dışişleri Bakanı David Cameron’un da “yanlış eylemlerde” bulunduğunu belirtti.
Büyükelçilik, resmi WeChat hesabında yayımladığı açıklamasında, “İngiltere’yi Tayvan’ın Çin’in bir eyaleti olduğunu teyit etmeye, Tayvanla ilgili meseleleri tek Çin ilkesi çerçevesinde ele almaya, Çin’in içişlerine karışan açıklamalar yapmayı bırakmaya çağırıyoruz” denildi.
Japonya’daki Çin büyükelçiliği Japonya Dışişleri Bakanı Yoko Kamikawa’nın Lai’yi tebrik etmesi sonrası bir çeşit diplomatik protestoda bulundu.
Kamikawa, adayı “son derece önemli bir ortak ve önemli bir arkadaş” olarak nitelendirdi ama aynı açıklamada Taipei ile ilişkilerin hükümetler arası ilişkiler temelinde yürümediğini de kaydetti.
Çin büyükelçiliği, “Japon tarafını Tayvan Boğazı’nda barış ve istikrarın ve Çin-Japonya ilişkilerinin bozulmasından kaçınmaya çağırıyoruz” denildi.
